بررسي عملكرد شبكه پخش سيلاب موغار اردستان در تغذيه مصنوعي سفره هاي آب زيرزميني

يكي از راه حل هاي كارامد و مناسب براي بهينه سازي استفاده از رواناب به ويژه در مناطق خشك و نيمه خشك، استفاده از شبكه هاي پخش سيلاب است، كه ضمن كاهش خسارات ناشي از سيل، در تغذيه مصنوعي سفره آب زيرزميني، احياي مراتع و بيابان زدايي موثر است. هدف از اين تحقيق، بررسي عملكرد شبكه پخش سيلاب موغار در تغذيه مصنوعي و نقش آن در بهبود كيفيت سفره آب زيرزميني منطقه اردستان است. با مطالعه آمار سطح آب زيرزميني چاه هاي مشاهده اي در منطقه، آزمايشهاي نفوذپذيري و نمونه برداري از رسوبات برجاي مانده در نوارهاي پخش سيلاب و خاك هاي طبيعي منطقه پخش و نيز اندازه گيري ويژگيهاي شيميايي نمونه سيلاب در نوارهاي پخش سيلاب و چاه هاي موتوري منطقه مورد مطالعه مشخص گرديد كه طي چهار نوبت آبگيري در نوارها، بيش از 100000 تن رسوبات ريزدانه با متوسط ضخامت 43 سانتيمتر كه عمدتا ذرات سيلت مي باشند، در پنج نوار انباشته شده است. از آنجايي كه مقدار شن رسوبات از نوار اول تا پنجم كاهش و در مقابل مقدار رس در رسوبات افزايش يافته، سرعت نفوذ آب از 1.35 سانتيمتر در ساعت در نوار اول به0.65 سانتي متر در ساعت در نوار پنجم كاهش پيدا مي كند. بستر نوارهاي پخش سيلاب به سبب / وجود سله سطحي متراكم در سطح خاك از نفوذپذيري بالايي برخوردار نيست. آبگيري نوبت دوم با افزايش متوسط 50 سانتيمتر سطح آب زيرزميني نسبت به ساير آبگيريها بيشترين تاثير را در افزايش سطح سفره آب زيرزميني منطقه داشته است. كاهش نفوذپذيري در سطوح رسوب گرفته شده نوارها، هدررفت سيلاب با كيفيت بسيار خوب از طريق تبخير، بهره برداري بي رويه از منابع آب زيرزميني به ويژه در فصول خشك و وقوع خشكسالي هاي اخير با شدت بالا، سبب كاهش تاثير شبكه در افزايش رقوم سطح و كيفيت آب زيرزميني منطقه شده است. چنانچه در خصوص كاهش گل آلودگي سيلاب ورودي و رسوب زدايي شبكه هاي پخش سيلاب چاره انديشي نشود، بخش قابل توجهي از آب ذخيره شده در نوارها قبل از نفوذ به صورت تبخير هدر خواهد رفت. بنابراين توصيه ميشود كه طرح هاي آبخوان داري در قالب طرح جامع آبخيزداري انجام پذيرد كه اين خود سبب افزايش نسبت سود به زيان اين گونه طرح ها به دليل كاهش گل آلودگي سيلاب خواهد شد.