بررسي كيفيت ارايه خدمات به كودكان كمتر از 6 سال در مراكز بهداشتي درماني شهري تهران وابسته به دانشگاه علوم پزشكي شهيد بهشتي در سال 81-1380

سابقه و هدف: با توجه به اهميت ارايه خدمات بهداشتي به ويژه در گروه هاي آسيب پذير نظير كودكان و تناقضاتي كه در مورد كميت و كيفيت اين خدمات وجود دارد و به منظور تعيين كيفيت ارايه خدمات مراقبت از كودكان كمتر از 6 سال توسط كاركنان مراكز بهداشتي درماني شهري، اين تحقيق در مراكز بهداشتي درماني شهري تهران تابعه دانشگاه علوم پزشكي و خدمات درماني شهيدبهشتي در سال 81-1380 انجام گرفت.
مواد و روشها: تحقيق به روش مقطعي در 10 مركز بهداشتي درماني شهري انجام گرفت. كيفيت ارايه خدمات هر يك از كاركنان براي 10 كودك كه به صورت مستمر مراجعه نمودند، مورد بررسي قرار گرفت. اين خدمات شامل خدمات پذيرش و خوش آمدگويي. سنجش رشد، تغذيه، ايمن سازي، روند تكامل. ارجاع و پيگيري و در زير مجموعه هر يك براساس شاخص هاي مقرر در برنامه مراقبت از كودكان كمتر از 2 سال و كودكان 6-2 سال بود. خدمات ارايه شده صرفا با مشاهده بررسي و ثبت گرديد. خصوصيات سن، وضعيت تاهل، تعداد فرزند، رشته تحصيلي، ميزان تحصيلات، وضعيت شغل، سابقه كار، سابقه كار در واحد مراقبت از كودك، محدوده محل سكونت، گذراندن دوره بازآموزي كاركنان، شرايط فيزيكي و امكانات محيطي بررسي و ثبت گرديد.
يافته ها: تحقيق در 10 مركز بهداشتي درماني شهري و تعداد 49 نفر از كاركنان بهداشتي و 190 كودك انجام گرفت. ميانگين سني (± انحراف معيار) نمونه هاي مورد بررسي 9/7±3/32 سال بود. رشته تحصيلي 3/67% آنان مامايي، 5/24% بهداشت خانواده و 2/8% بهداشتي عمومي بود. 3/68% آنان داراي مدارك كارشناسي و 36/7% مدرك فوق ديپلم داشتند. ميانگين سابقه خدمت آنان 6/8±5/8 سال و سابقه كار در واحد مراقبت از كودك 8.5±8.6 سال بود. 4/71% نمونه ها دورههاي بازآموزي را گذرانده اند و بقيه اين دورهها ار طي نكرده اند. چگونگي ارائه خدمات توسط 40% از كاركنان ضعيف، 31% متوسط و 29% نمونه ها دوره هاي بازآموزي را گذرانده اند و بقيه اين دوره ها را طي نكرده اند. چگونگي ارائه خدمات توسط 40% از كاركنان ضعيف، 31% متوسط و 29% خوب بود. كودكان كمتر از 2 سال از كيفيت خدمات ضعيفتري برخوردار بودند به طوري كه كودكان كمتر از 2 سال 43 مرتبه بيشتر از كودكان 6-2 سال خدمات در حد ضعيف دريافت مي كنند (P<0.005) و100% خدمات روند تكامل و 9/94% خدمات تغذيه در حد ضعيف و 8/77% خدمات ارجاع و پيگيري متوسط، 3/74% خدمات پذيرش نيز در حد متوسط و 9/58% خدمات سنجش رشد و2/88% ايمن سازي در حد خوب ارائه مي شود. آموزش كه محور اصلي خدمات روند تكامل و تغذيه مي باشد در حد ضعيف ارائه مي شد. بين مشخصات سن، وضعيت تأهل، تعداد فرزندان، رشته تحصيلي، ميزان تحصيلات، وضعيت شغل، سابقه خدمت و سابقه كار در واحد مراقبت از كودك و كيفيت ارائه خدمات همبستگي مثبت و متوسط تا خوب وجود داشت (P<0.005)، اما بين مشخصات محل سكونت و گذراندن دوره بازآموزي و كيفيت ارايه خدمات همبستگي وجود ندارد. از نظر شرايط فيزيكي و امكانات 1/57% مراكز بهداشتي درماني شهري وضعيت متوسط داشتند و هيچ يك وضعيت خوب نداشتند. بين شرايط فيزيكي و امكانات مراكز بهداشتي درماني شهري و كيفيت ارايه خدمات، همبستگي مثبت و خوب وجود دارد (P<0.001).
نتيجه گيري و توصيه ها: كيفيت ارايه خدمات در مراكز بهداشتي درماني شهري پايين است، به ويژه براي گروه سني كمتر از 2 سال. با توجه به اهميت سلامت كودكان 6-0 سال، انجام پژوهش ها براي تعيين علل آن به خصوص تحقيقات براي بررسي تأثير مداخلات برروي كميت و كيفيت را توصيه مي كنيم.