بررسي تغييرات تنوع و فراواني پرندگان در اکوسيستم هاي آبي استان خراسان رضوي

تنوع گونه اي يکي از سطوح تنوع زيستي است که انواع حيوانات و گياهان مختلف را در بر مي گيرد. بررسي تنوع گونه اي و تغييرات آن در سالهاي مختلف مي تواند راهنمايي براي شناسايي عوامل اين تغييرات و سپس قدم در جهت رفع کاستي هاي مسايل مربوط به مديريت حيات وحش باشد. اين تحقيق به شناسايي گونه هاي پرندگان اکوسيستم هاي آبي مناطق کشف رود، درياچه (تالاب) بزنگان، سد دوستي، رودخانه تجن و همچنين بررسي تنوع و فراواني گونه اي و نوسانات جمعيتي اين مناطق پرداخته است. بخشي از روش تحقيق توصيفي- تحليلي و با تکيه بر منابع کتابخانه اي است. در بخشي ديگر با استفاده از نرم افزارهاي Ecological Methodology همچنين Excel و  SPSSداده هاي آماري دوره سرشماري تجزيه و تحليل شد. در نتيجه شاخص هاي تنوع گونه اي (غنا، هتروژنتي، يکنواختي) و روند تغييرات آنها همچنين نوسانات جامعه پرندگان، تغييرات در حضور تيره ها و جمعيت گونه هاي مختلف در مناطق مطالعاتي محاسبه گرديد. بعلاوه تنوع درون زيستگاهي، بين زيستگاهي و منطقه اي (a، b، g) مربوط به اين اکوسيستم ها محاسبه و با يکديگر مقايسه شدند. شاخص تشابه موريستا براي بررسي ميزان شباهت جامعه پرندگان در مناطق مورد مطالعه نيز برآورد و تحليل شد. در منطقه کشف رود، بيشترين فراواني پرندگان برابر با 2667 عدد پرنده با 7 گونه در سال 1385 و بيشترين فراواني در درياچه بزنگان 2139 عدد پرنده مربوط به 10 گونه در سال 1389 بود. در منطقه سد دوستي و رودخانه تجن، بيشترين فراواني تعداد 4332 عدد پرنده مربوط به 36 گونه در سال 1386 مشاهده شد. بيشترين غناي گونه اي (36) و بيشترين تنوع تيره هاي پرندگان (15)، در منطقه سد دوستي و رودخانه تجن مشاهده شد. کمترين غناي گونه اي (3) و کمترين تنوع تيره ها (2) مربوط به منطقه کشف رود مي باشد. طبق شاخص هاي هتروژنيتي و يکنواختي، روند کلي تغييرات تنوع گونه اي در کشف رود، ابتدا روند افزايشي و سپس کاهشي داشت. در رابطه با سد دوستي و رودخانه تجن، روند کلي افزايش تنوع طي سالهاي آماري مشاهده شد. شاخص هاي هتروژنيتي در درياچه بزنگان نمايانگر روند کلي افزايشي، سپس کاهشي و مجددا افزايشي بودند. شاخص هاي يکنواختي در درياچه بزنگان، روند کلي کاهشي داشتند. طبق شاخص تشابه موريستا، بيشترين ميزان تشابه بين کشف رود با سد دوستي و رودخانه تجن برابر با 0.86 در سال 1386 بود و کمترين ميزان تشابه بين درياچه بزنگان با رودخانه تجن و همچنين بين کشف رود با رودخانه تجن در سال 1388 و برابر با صفر بود.