بررسي اثر برخي تركيبات شيميايي بر رفع خفتگي و القاي جوانه زني در دانه زيره سياه [.Bunium Persicum (Boiss.) Fedtsch]

زيره سياه يكي از اعضاي خانواده چتريان مي‌باشد و در برخي نواحي ايران به صورت خودرو وجود دارد. دانه زيره سياه به علت خفتگي به سختي جوانه مي‌زند و به همين دليل در ايران رويش آن به برخي رويشگاههاي طبيعي خاص محدود شده و زراعت نمي‌شود. برخي عوامل شيميايي و فيزيكي مي‌توانند موجب رفع خفتگي دانه گياهان و القاي جوانه‌زني در آنها شوند. هدف از اين پژوهش يافتن تيمارهاي مناسب براي برطرف نمودن خفتگي بذر زيره سياه بوده و چندين روش براي شكست خفتگي در دانه‌ها مورد بررسي قرار گرفته است. براي تعيين اثر تيمارهاي مختلف هورموني و شيميايي در برطرف نمودن خفتگي بذر زيره سياه از غلظتهاي مختلف نيترات پتاسيم، پلي‌اتيلن گليكول، تيواوره، جيبرلين، كينتين، بنزيل آدنين به تنهايي و يا همراه با نمك سديم اتيلن‌دي‌آمين تترا استيك اسيد، جيبرلين همراه با بنزيل آدنين و بنزيل آدنين همراه با پلي‌اتيلن گليكول استفاده شد. براي تعيين اثر نور و دما بر جوانه زني بذر زيره نيز دسته‌اي از بذرها در تاريكي و دماهاي 15 و 20 درجه سانتي‌گراد و دسته‌اي ديگر در فتوپريود 8 ساعت روشنايي و 16 ساعت تاريكي و دماهاي مذكور قرار داده شدند. با توجه به بررسيهاي انجام شده مشخص شد كه بين ميزان جوانه زني در نور و تاريكي اختلاف معني‌داري وجود ندارد و جوانه زني در دماهاي پايين‌تر (15 درجه سانتي‌گراد) بهتر صورت مي‌پذيرد و در اين شرايط (دماي 15 درجه سانتي‌گراد و تاريكي) بنزيل آدنين ^5-10 مولار همراه با جيبرلين 10 ميلي‌گرم در ليتر، بنزيل آدنين ^5-10 مولار همراه با پلي‌اتيلن گليكول 3 درصد، بنزيل آدنين ^5-10 مولار، بنزيل آدنين ^5-10 مولار همراه با نمك سديم اتيلن دي‌آمين تترااستيك اسيد و كينتين ^5-10 مولار به طور چشمگيري موجب كاهش خفتگي بذر زيره سياه شدند به طوري كه بذرهاي زيره سياه در حضور تيمار بنزيل آدنين ^5-10 مولار همراه با جيبرلين 10 ميلي‌گرم در ليتر بيشترين درصد جوانه زني (87/96%) را داشتند و در تيمارهاي ديگر به ترتيب 06/89 ، 56/76 ، 06/64 و 8/57% بذرها جوانه زدند. تيمارهاي جيبرلين 10 و 100 ميلي‌گرم در ليتر، كينتي ^4-10 مولار و بنزيل آدنين ^4-10 مولار تا حدي جوانه زني بذر زيره را تحريك نمودند و غلظتهاي استفاده شده نيترات پتاسيم، پلي‌اتيلن گليكول، سديم اتيلن دي آمين تترااستيك اسيد و تيواوره به تنهايي در رفع خفتگي بذر زيره سياه تأثيري نداشتند.