محرم و عاشورا در مقالات علمی فارسی

تاریخ: 1401/05/12

بازدید: 143

زمان مطالعه: 3 دقیقه

کلیدواژگان: محرم | عاشورا | عزاداری

بررسی مقالات علمی فارسی منتشر و نمایه شده در پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاددانشگاهی SID با موضوع محرم و عاشورا

محرم و عاشورا در مقالات علمی فارسی

در این پست به بررسی مقالات علمی فارسی منتشر و نمایه شده در پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاددانشگاهی SID با موضوع محرم و عاشورا می‌پردازیم.

محرم در مقالات علمی فارسی

تا تاریخ 11 مرداد 1401، 43 مقاله فارسی با موضوع محرم در پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاددانشگاهی SID نمایه شده که بیشترین این مقالات در سال 1397 منتشر شده است. همچنین مجلات شیعه شناسی و مطالعات شهر ایرانی اسلامی بیشترین مقالات علمی با موضوع محرم را منتشر کرده‌اند.

آیین های تلویزیونی و بازنمایی «حزن مذهبی» آسیب شناسی سنت های مناسبتی تلویزیون ایران در «محرم»، دفاع و تبیین علامه شرف الدین از نهضت عاشورا و عزاداری و محرم و انقلاب اسلامی در مصاحبه با حاج سید علی اصغر رخ صفت مهم‌ترین مقالات فارسی با موضوع محرم از دیدگاه محققان بوده‌اند.

جدول 1. پربازدیدترین مقالات علمی فارسی با موضوع محرم

عنوان	نویسندگان	مجله	سال
آیین های تلویزیونی و بازنمایی «حزن مذهبی» آسیب شناسی سنت های مناسبتی تلویزیون ایران در «محرم»	جعفری علی،باهنر ناصر	دین و ارتباطات	1398
دفاع و تبیین علامه شرف الدین از نهضت عاشورا و عزاداری	اسماعیلی مریم (سما),فقیهی مقدس نفیسه	پژوهش نامه مذاهب اسلامی	1394
محرم و انقلاب اسلامی در مصاحبه با حاج سید علی اصغر رخ صفت	نجمی ناصر	تاریخ معاصر ایران	1384

کلمات کلیدی هر مقاله که توسط نویسنده انتخاب شده، مهم‌ترین موضوعات آن را شرح می‌دهد.

شکل 1، کلمات کلیدی مقالات فارسی با موضوع محرم را نشان می‌دهد. براین اساس، عاشورا، عزاداری و صفویه مهم‌ترین موضوعات در رابطه با محرم هستند. مقالات با موضوع صفویه، بیشتر بر تعزیه و تاریخچه عزاداری در محرم متمرکز هستند. مقالات با موضوع عزاداری و محرم نیز بیشتر بر شیوه‌های مختلف عزاداری تأکید دارند.

شکل1. کلمات کلیدی مرتبط با محرم

عاشورا در مقالات فارسی

268 مقاله فارسی با موضوع عاشورا در پایگاه مرکز اطلاعات علمی جهاددانشگاهی SID نمایه شده است. مقایسه تعداد مقالات در دو موضوع محرم و عاشورا نشان می‌دهد محققان، تمایل بیشتری به موضوع عاشورا داشته‌اند.

بیشترین مقالات علمی با موضوع عاشورا در سال 1398 منتشر شده است. زمینه های تاریخی – اجتماعی- سیاسی شکل گیری نهضت عاشورا، بازتاب حماسه عاشورا در شعر بعضی از شعرای عرب زبان و تجلی حماسه و عرفان عاشورایی در ادبیات انقلاب اسلامی ایران، مهم‌ترین مقالات از نگاه محققان با موضوع عاشورا هستند.

بازدید بالای مقاله اول نشان دهنده این موضوع است که مخاطبان مرکز اطلاعات علمی، علاقه بیشتری به زمینه‌های شکل‌گیری قیام عاشورا داشته‌اند. زیرا این مقاله در صدد پاسخگویی به دو سؤال است: چرا این واقعه رخ داد؟ و اینکه چگونه به وقوع پیوست؟

جدول 2. مقالات پربازدید با موضوع عاشورا

عنوان	نویسندگان	مجله	سال
زمینه های تاریخی – اجتماعی- سیاسی شکل گیری نهضت عاشورا	عیوضی محمدرحیم	تاریخ نامه ایران بعد از اسلام (نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تبریز)	1390
بازتاب حماسه عاشورا در شعر بعضی از شعرای عرب زبان	حجازی علیرضا, محمدزاده مرضیه	شیعه شناسی	1387
تجلی حماسه و عرفان عاشورایی در ادبیات انقلاب اسلامی ایران	شریفیان مهدی,نظری نجمه,جعفری نیا صغری	ادبیات پایداری (ادب و زبان نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی کرمان)	1391

شکل 2، کلمات کلیدی مقالات با موضوع عاشورا را نشان می‌دهد. براین اساس، امام حسین(ع)، قیام عاشورا، ادبیات پایداری و شعر عاشورایی، مهمترین موضوعات به کار رفته در مقالات با موضوع عاشورا هستند. این مقالات بیشتر به بررسی ادبیات و بررسی اشعار مرتبط با آن پرداخته‌اند. مقالات با موضوع عاشورا، به زبان عربی هم نگارش شده‌اند و زبان دوم این مقالات زبان عربی است.

شکل2. کلمات کلیدی مقالات فارسی با موضوع عاشورا

نتیجه‌گیری

امام خمینی، یکی از کلمات کلیدی مشترک بین مقالات با موضوع عاشورا و محرم است که ارتباط بین قیام عاشورا را بر انقلاب اسلامی نشان می‌دهد. دفاع مقدس نیز یکی از موضوعاتی است که در مقالات علمی با موضوع عاشورا مورد بررسی قرار گرفته است. محتشم کاشانی نیز شاعری است که اشعار او در مقالات با موضوع عاشورا و محرم بررسی شده است.